ە تەوژمی برسیەتی لە هەولێر لە ١٩١٧-١٩١٨ :-(*)
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
ژیانی هەژاران لەو دەمەدا زۆر سەخت بوو، برسیەتی گەیشتبووە پلەی مرد ن ، هەندێک لە بنەماڵەکان دەیانەویست یارمەتێ هەژاران بدەن و هەندی کەسی تریش بەزەیی بەخەلک نەدەهات ئەو پارووەی خەلک قووت دەدا وگیرفانی خۆی گەرم دەکرد (١) :-
(حاجی رەشید ئاغا) کە جگە لە یارمەتیدانی خەلکی هەولێر ، ئەم خێزانانەی کە لە ناوچەی (مەندەلی و دەور ر بەری کەرکوک)بەهٶی شەری یەکەمی جیهانی ناوچەی خۆیان بە جێهێشتبوو و لەهەولێر نیشتەجێ بووبوون ،یارمەتی داون و جێگای حەوانەوەیان بۆ دابین کرد .
( حەسەن ئاغای چاوشلی) بەرهەمە کشتەکاڵیەکانی دەهێنێتە بازار و بر نرخێکی هەرزان دەیفرۆشێتە هەژاران و ئەوانەی توانای کرینیان نەبوو بەبێ پارە وەرگرتن دابەشی کردووە بەسەریان کە ئەمەش بوویتە هۆی کەم کردنەوەی ئەو برسیتیە کە خەلکی کەم دەرامەت تێیدا دەژیا ،
( جەمیل ئەفەندی ١٨٧٨ -١٩١٩٩)کە موفتی هەولێر بووە ، رۆڵێکی گەورەی ناندانی هەژارانی هەولێر و پەرگەندەکانی شارەکانی تری داوە کە بە هۆی شەرەکەوە روویان کردبووە هەولێر ، جێگای ئاماژە پێکردنە کە هەولێر یەکێکە لەم شارانە کەم وێنەیە لە رێزگرتنی غەریب و گرتنەخۆی لێقەوماوان و یارمەتیدانیان لەهەموو سەردەمەکان.
دەتوانین بلێین شاری هەولێر تا رادەیەکەک باری ئابووری لەشارەکانی تر باشتر بوو. ... بۆ نموونە لەزستانی ١٩١٧-١٩١٨ لە ئەنجامی برسیەتی لە لیوای مووسڵ ژمارەیەکی زۆر لەدانیشتوانەکەی مردوون ، لەپاڵ ئەمەشدا بڵاو بوونەوەی نەخۆشی هەرەشەیەکی تر بوو ، بە تایبەتی ( تاعوون و کۆلێرا و تیفۆ) کە لە ئەنجامی هەژاری و برسیەتی تووشی دەبوون ،
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
*) ئیدکلۆبیدیای هەولێر /لاپەرە ١٤٩١ /هەولێر لە ساڵانی شەری یەکەمی جیهانی ١٩١٤-١٩١٨٨ /مەهدی محەمەد قادر - کۆلێزی ئاداب - زانکۆی سەلاحەددین .
١١) دەگێرنەوە ،پلکی گەورەم منداڵ بوو ،جۆگەی کۆلانی دەشوشت ، کە موختار لەوێ تێپەری و پر وشکی پێکەوت ، بۆیە موختارەکە ، یارمەتی لە داپیرو مندالەکانی بری .. کە برسیەتی کاریانی لێکرد ، داپیرم لە لای ( جەمیل ئەفەندی )شکایەتی کرد .. جەمیل ئەفەندیش موختاری بانگ کرد و دەستگیری کرد و یارمەتی بنەمالەی داپیرمی بەردەوام کرد .(کاکۆ)
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
ژیانی هەژاران لەو دەمەدا زۆر سەخت بوو، برسیەتی گەیشتبووە پلەی مرد ن ، هەندێک لە بنەماڵەکان دەیانەویست یارمەتێ هەژاران بدەن و هەندی کەسی تریش بەزەیی بەخەلک نەدەهات ئەو پارووەی خەلک قووت دەدا وگیرفانی خۆی گەرم دەکرد (١) :-
(حاجی رەشید ئاغا) کە جگە لە یارمەتیدانی خەلکی هەولێر ، ئەم خێزانانەی کە لە ناوچەی (مەندەلی و دەور ر بەری کەرکوک)بەهٶی شەری یەکەمی جیهانی ناوچەی خۆیان بە جێهێشتبوو و لەهەولێر نیشتەجێ بووبوون ،یارمەتی داون و جێگای حەوانەوەیان بۆ دابین کرد .
( حەسەن ئاغای چاوشلی) بەرهەمە کشتەکاڵیەکانی دەهێنێتە بازار و بر نرخێکی هەرزان دەیفرۆشێتە هەژاران و ئەوانەی توانای کرینیان نەبوو بەبێ پارە وەرگرتن دابەشی کردووە بەسەریان کە ئەمەش بوویتە هۆی کەم کردنەوەی ئەو برسیتیە کە خەلکی کەم دەرامەت تێیدا دەژیا ،
( جەمیل ئەفەندی ١٨٧٨ -١٩١٩٩)کە موفتی هەولێر بووە ، رۆڵێکی گەورەی ناندانی هەژارانی هەولێر و پەرگەندەکانی شارەکانی تری داوە کە بە هۆی شەرەکەوە روویان کردبووە هەولێر ، جێگای ئاماژە پێکردنە کە هەولێر یەکێکە لەم شارانە کەم وێنەیە لە رێزگرتنی غەریب و گرتنەخۆی لێقەوماوان و یارمەتیدانیان لەهەموو سەردەمەکان.
دەتوانین بلێین شاری هەولێر تا رادەیەکەک باری ئابووری لەشارەکانی تر باشتر بوو. ... بۆ نموونە لەزستانی ١٩١٧-١٩١٨ لە ئەنجامی برسیەتی لە لیوای مووسڵ ژمارەیەکی زۆر لەدانیشتوانەکەی مردوون ، لەپاڵ ئەمەشدا بڵاو بوونەوەی نەخۆشی هەرەشەیەکی تر بوو ، بە تایبەتی ( تاعوون و کۆلێرا و تیفۆ) کە لە ئەنجامی هەژاری و برسیەتی تووشی دەبوون ،
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
*) ئیدکلۆبیدیای هەولێر /لاپەرە ١٤٩١ /هەولێر لە ساڵانی شەری یەکەمی جیهانی ١٩١٤-١٩١٨٨ /مەهدی محەمەد قادر - کۆلێزی ئاداب - زانکۆی سەلاحەددین .
١١) دەگێرنەوە ،پلکی گەورەم منداڵ بوو ،جۆگەی کۆلانی دەشوشت ، کە موختار لەوێ تێپەری و پر وشکی پێکەوت ، بۆیە موختارەکە ، یارمەتی لە داپیرو مندالەکانی بری .. کە برسیەتی کاریانی لێکرد ، داپیرم لە لای ( جەمیل ئەفەندی )شکایەتی کرد .. جەمیل ئەفەندیش موختاری بانگ کرد و دەستگیری کرد و یارمەتی بنەمالەی داپیرمی بەردەوام کرد .(کاکۆ)
ليست هناك تعليقات:
إرسال تعليق