کاکۆ قەساب

 

علی حیدر سلیمان ١٩٠٥ -١٩٩١ / بەشی دووەم
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
لەساڵی ١٩٣٠ گەراوە عێراق و لەبەغداد بە مامۆستا دامەزرا لە قوتابخانەی دواناوەندی و خانەی مامۆستایان ، هەر وەها وانەبێژ بوو لەقوتابخانەکانی(حەربییە و کەرخ و تەفەییض).
عەلی حەیدەر ، دوو کتێبی دانا بەناوی (مێژووی شارستانیەتی ئەوروپی/١٩٣٢)،(مێژووی ئەوروپای نوێ /١٩٣٧) ، کتێبی یەکەم بووە هۆی پەست بوونی بەرپرسان و تومەتبار کردنی بە (شۆرشگێری) ، بۆیە لە مامۆستایەتیەوە گواستراوە بۆ پشکنینی قوتابخانەکان(التفتیش المدرسی)(٣) ، پاشان بۆ دیوانی وەزارەتی (معاریف) و بووە (بەرێوەبەری ئەزموونەکان و بلاو کراوەکان و وەرگێران).
عەلی حەیدەر ، پاش گەرانەوەی لە بەیروت ،بیرۆکەی (دامەزراندنی دەولەتی کوردی) لە مێشکی چەقی بوو ..کە لێ یان دەپرسی ، بە پێکەنینەوە دەیگوت: باوکم کوردە خەلکی رواندزە .. بۆیە خەباتی دەکرد بۆ چارەسەر کردنی کێشەی کورد لە پەروازەی رزگار کردنی عێراق لە ئیستیعماری بریتانی ، دوژمنی نەتەوەکانی ناوچەکە.. بەم شێوەیە ، کێشەی کوردی ،لەسەنگەری دژ بە ئیستعمار دادەنا .
عەلێ حەیدەر لەساڵانی ١٩٣١ ، ١٩٣٢ ، ١٩٣٣ بەشداری کرد لە مانگرتنی بەغداد لە دژی باجەکانی شارەوانی و لە نووسین لە رۆژنامەی (الاهالی) و ئەندامێکی چالاک بوو لە ( ئەنجوومەنی نەهێشتنی نەخویندەواری) و رۆلێکی گەورەی هەبوو لە نەهێشتنی نەخویندەواری لە ناوچە کوردیەکان ، بە تایبەتی لە (لیوای هەولێر) کە ، یەکەم قوتابخانەی نەهێشتنی نەخوێدەواری لە ١٩٣٤/٧/٢١ لە هەولێر کراوە و ژمارەی قوتابیانی (١٩٥) قوتابی بوو و لە چوار پۆڵ دانرابوون ، ئەوەی شایانی باسە ، لە کردنەوەی قوتابخانەکە ، لەسەر ئەرکی پارێزەر( محەمەد عەلی ئەفەندی موختار) کارەبای بۆ راکێشرا و (شێخ حوسین ئەفەندی)بەرێوەبەری قوتابخانەی(الثانیة) ، چەند رێنماییەکی پێشکەش کرد بۆ هاندانی دانیشتوانی هەولێر ،تا پەیوەندی بە قوتابخانەکە بکەن .
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
(٣) مجلة (الجریدة)/وثائق /علی حیدر سلیمان .. الشخصیة الکردیة العراقیة/شهاب احمد الحمید .